Αιμορραγικός Πυρετός - Ιός του Ebola

Αιμορραγικός Πυρετός - Ιός του Έμπολα. 

Τους τελευταίους μήνες, σε χώρες της Δυτικής Αφρικής έχει ξεσπάσει επιδημία αιμορραγικού πυρετού που έχει στοιχίσει τη ζωή τουλάχιστον 3,000 ανθρώπων (3,286 άτομα ως και την 29/09/2014 σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας). Στις αρχές Οκτωβρίου του 2014, είχαμε και τις αναφορές στον Ελληνικό τύπο για την ασθένεια αυτή. Καλό λοιπόν, να μάθουμε ορισμένα πράγματα για την ασθένεια.

Ασθένεια του Ιού του Έμπολα - Βασικά Στοιχεία

• Η ασθένεια του Ιού του Έμπολα, γνωστότερη παλαιότερα ως αιμορραγικός πυρετός του Έμπολα, είναι μία ιδιαίτερα σοβαρή και θανατηφόρα ασθένεια.
• Ο ιός μεταδίδεται κατ' αρχήν στους ανθρώπους από άγρια ζώα, κυρίως από έναν τύπο νυχτερίδας που ευδοκιμεί στην Υποσαχάρια Αφρική, στις παρυφές της Αραβικής Χερσονήσου, στον Ινδικό Ωκεανό, την Νότιο, Νότιο-Ανατολική Ασία ως και τις παρυφές της Αυστραλίας (fruit bat) αλλά και από θηλαστικά που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.
• Το μέσο ποσοστό θνησιμότητας από την ασθένεια βρίσκεται στο 50% για την επιδημία του 2014. 
• Η πρώτη επιδημία ξέσπασε το 1976. Το πρώτο θύμα ζούσε στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό (τότε γνωστή ως Ζαΐρ). Εμφάνισε συμπτώματα της ασθένειας στις 26 Αυγούστου του 1976 μετά από μία περιοδεία του κατά μήκος του ποταμού Έμπολα την περίοδο 12 ως και 22 Αυγούστου του ιδίου έτους. Ο "ασθενής μηδέν" κατέληξε στις 8 Σεπτεμβρίου του 1976. Στο Ζαΐρ μόνον, η πρώτη αυτή επιδημία, προκάλεσε 280 θανάτους σε 318 περιπτώσεις. Ποσοστό θνησιμότητας 88%. 
• Την ίδια σχεδόν περίοδο, ο ιός έκανε την εμφάνιση του και στη περιοχή Νάζρα του Σουδάν. Από τους 284 ασθενείς κατέληξαν οι 151. Ποσοστό θνησιμότητας 53%.
• Δεν υπάρχει θεραπεία για την ασθένεια αυτή. Η πιθανότητα επιβίωσης του ασθενούς αυξάνεται αν λάβει φροντίδα για την αντιμετώπιση των αποτελεσμάτων της ασθένειας και δεν αφυδατωθεί. Σε ανάπτυξη βρίσκονται πειραματικές θεραπείες (Σεπτέμβριος 2014).
• Δεν υπάρχει κάποιο εμβόλιο για τον ιό. Δύο πιθανά εμβόλια βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο (Σεπτέμβριος 2014).

Κατηγοριοποίηση του ιού. 

Ο ιός του Έμπολα ανήκει στην οικογένεια των ιών Filoviridae. Τρία τα μέλη. Ο Cuevavirus που είναι και το νεότερο μέλος, ο Marburgvirus που είναι δύο υπό-ιοί ο κύριος Marburg Virus και ο δευτερεύων Ravn Virus και ο Ebolavirus με πέντε διαφορετικούς υπό-ιούς που έχουν διαπιστωθεί ως και το Σεπτέμβριο του 2014. Οι πέντε αυτοί υπό-ιοί είναι οι:

• Ζaire, 
• Bundibugyo, 
• Sudan, 
• Reston,
• Taï Forest.

Οι τρεις πρώτοι σχετίζονται με τις μεγάλες επιδημίες του ιού στην Αφρική. Ο ιός που μας απασχολεί αυτή τη στιγμή είναι ο Ιός του Zaire.

O Ιός του Zaire (Πηγή Wiki Commons)

Τρόποι μετάδοσης

Ο ιός του Έμπολα, μεταδίδεται αρχικά από ζώα, που είναι φυσικοί φορείς του ιού. Ειδικότερα ένας τύπος νυχτερίδας (fruit bat) θεωρείται ο φυσικός ξενιστής του ιού. Για τη μετάδοση του, το θύμα πρέπει να έρθει σε επαφή με αίμα, περιττώματα, όργανα ή άλλα υγρά του σώματος από μολυσμένα ζώο όπως, χιμπατζήδες, γορίλες, νυχτερίδες, πιθήκους, αντιλόπες του δάσους, σκαντζόχοιρους που έχουν μολυνθεί με τον ιό ή έχουν πεθάνει από αυτόν.

Στη συνέχεια, όταν έχει μολύνει τον άνθρωπο, είναι δυνατή η μετάδοση του ιού απευθείας από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η μόλυνση επιτυγχάνεται μέσω άμεσης επαφής με τον ιό:

1. Από κάποια αμυχή στο δέρμα ή από τις βλεννώδεις μεμβράνες. 
2. Αίμα, περιττώματα, όργανα ή άλλα υγρά του σώματος του ασθενούς. 
3. Επίπεδες επιφάνειες ή υλικά (ρούχα, σεντόνια) τα οποία έχουν μολυνθεί από το αίμα, τα περιττώματα κλπ του ασθενούς.

Ο ιός δεν μεταφέρεται μέσω του αέρα. Οπότε και η ευκολία μετάδοσης του δεν είναι αυτή της απλής γρίπης.

Ιδιαίτερα ευάλωτοι, αν δεν τηρούνται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, είναι οι ιατροί και νοσηλευτές που κουράρουν τους ασθενείς και μπορεί να έρθουν σε άμεση επαφή με τον ιό. Κάτι που συμβαίνει όταν δεν τηρούνται οι κανόνες προστασίας.

Σε πολλές περιπτώσεις ο ιός μεταδίδεται στα μέλη της οικογένειας του ασθενούς κατά την νεκρώσιμη ακολουθία όταν και αυτοί έρχονται σε άμεση επαφή με το σώμα του νεκρού.

Σε περίπτωση ίασης, ο πρώην ασθενής παραμένει φορέας και μπορεί να μεταδώσει τον ιό για όσο καιρό αυτός εμφανίζεται στο αίμα και σε άλλα υγρά του σώματος. Ειδικότερα για τους άνδρες είναι δυνατόν ο ιός να παραμείνει στο σπέρμα για ως και 7 μήνες μετά την ίαση.

Δεν είναι γνωστό αν η αποθεραπεία από τον ιό έχει ως αποτέλεσμα και την φυσική προστασία από πιθανή μελλοντική μόλυνση. Ως σήμερα όμως, δεν έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ασθενών που να έχουν νοσήσει περισσότερες της μίας φορές.

Συμπτωματολογία του Ιού

Ο χρόνος επώασης του ιού, δηλαδή ο χρόνος μεταξύ της μόλυνσης και της εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων, κυμαίνεται από 2 ως και 21 ημέρες. Στη φάση αυτή, το άτομο δεν μπορεί να μεταδώσει την ασθένεια. Αρχικά, τα συμπτώματα συνοψίζονται ως:

1. Κούραση και πυρετός.
2. Πόνος στους μυς.
3. Πονοκέφαλος.
4. Πονόλαιμος.

Στη συνέχεια εμφανίζονται:

1. Εμετός.
2. Διάρροια.
3. Εξανθήματα στο δέρμα.
4. Συμπτώματα νεφροπάθειας και ηπατοπάθειας.
5. Σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζεται εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία (από τα ούλα, κόπρανα κλπ)

Από το τελευταίο σύμπτωμα ήταν γνωστή η ασθένεια που προκαλείται από τον ιό αυτό ως αιμορραγικός πυρετός. Στις αιματολογικές και άλλες εξετάσεις τα ευρήματα περιλαμβάνουν, χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων και αιμοπεταλίων και υψηλές τιμές ενζύμων του ήπατος.

Διάγνωση

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν τα συμπτώματα από τα συμπτώματα της ελονοσίας και άλλων μολυσματικών ασθενειών. Η τελική διάγνωση γίνεται μέσω ειδικών τεστ από ειδικευμένα εργαστήρια. Τα δείγματα είναι εξαιρετικά μολυσματικά οπότε και πρέπει να λαμβάνονται όλες οι απαραίτητες προφυλάξεις κατά τη διαχείριση τους.

Θεραπεία και Εμβολιασμός

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, δεν υπάρχει κάποια εγκεκριμένη θεραπεία για την ασθένεια αυτή. Αντίστοιχα δεν έχουν εγκριθεί εμβόλια. Τόσο για την θεραπεία όσο και για τον εμβολιασμό, υπάρχουν υποψήφια σκευάσματα και πρωτόκολλα. Αλλά όλα είναι σε στάδιο έρευνας και πειραματισμού.

Πρόληψη και Έλεγχος

Ο αποτελεσματικός έλεγχος της εξάπλωσης του ιού επιτυγχάνεται μέσω της σωστής διαχείρισης των ασθενών και της αυστηρής τήρησης των πρωτοκόλλων ασφαλείας. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην τήρηση των κανόνων ασφαλείας από το υγειονομικό προσωπικό για να αποφευχθεί η μόλυνση τους από τον ιό.

Προστασία του Γενικού Πληθυσμού

Σε χώρες που δεν υπάρχουν ακόμα κρούσματα η ΠΟΥ έχει εκδώσει ένα εγχειρίδιο με οδηγίες. Σύμφωνα με το εγχειρίδιο αυτό απαιτείται:

1. Η εγκατάσταση ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης στις μεγάλες πόλεις και Νοσοκομειακές μονάδες, σε αεροδρόμια, λιμάνια και γενικά στους κόμβους εισόδου και εξόδου από τη χώρα ειδικά όταν αυτή συνορεύει με χώρες στις οποίες έχουν εκδηλωθεί κρούσματα του ιού.
2. Η δημιουργία ομάδων άμεσης επέμβασης για την αναγνώριση του ιού, την αναφορά του στο κέντρο ελέγχου λοιμωδών και τη λήψη μέτρων για την αποφυγή επέκτασης της μόλυνσης και τον αποτελεσματικό ελέγχο του ιού.
3. Η δημιουργία ειδικού κέντρου για την απομόνωση των ασθενών το οποίο θα είναι επαρκώς επανδρωμένο για την αποφυγή επέκτασης της μόλυνσης και τον αποτελεσματικό ελέγχο του ιού.
4. Η συνεργασία με ένα αναγνωρισμένο από την ΠΟΥ, Εθνικό ή Διεθνές Εργαστήριο για την εκτέλεση των απαραίτητων εξετάσεων για την αναγνώριση του ιού.

Ευρώπη - Ελλάδα

Στις 7 Οκτωβρίου σύμφωνα με το ECDC (European Centre for Disease prevention and Control) στον Ευρωπαϊκό χώρο έχει καταγραφεί μία περίπτωση μόλυνσης από τον ιό του Έμπολα. Αυτή αφορά τη μόλυνση νοσηλευτή ο οποίος ήταν στην ομάδα για την αρωγή ενός άλλου νοσηλευτή που ήταν στην περιοχή της Δυτικής Αφρικής και είχε μολυνθεί με τον ιό. Ο πρώτος ασθενής σύμφωνα με το ECDC έχει ιαθεί.

Σύμφωνα με το ECDC (7 Οκτωβρίου 2014)

What is the threat to the EU?

Transmission risk of Ebola in Europe is extremely low. The capacity to detect and confirm cases of Ebola virus in the EU is considered to be sufficient to interrupt any possible local transmission of the disease. An imported case into Europe is possible as the outbreak in West Africa continues. It cannot be ruled out that before being recognised as having Ebola, an imported case infects a close contact during the early stage of the disease. As the outbreak continues to spread, it is likely that more EU citizens engaged in responding to the outbreak will be medically evacuated to the EU. The risk of Ebola spreading in Europe as a result of a planned medical evacuation is extremely low, due to the precautions taken during the evacuation and the very high standards of infection control in Europe. The risk of becoming infected by casual contacts in the affected countries is low if basic precautions are strictly followed, such as avoiding contact with symptomatic patients or dead bodies and their bodily fluids.

Η πιθανότητα μετάδοσης του ιού στην Ευρώπη είναι εξαιρετικά χαμηλή. Είναι πιθανό να εμφανιστεί κρούσμα από είσοδο φορέα της ασθένειας που δεν έχει εμφανίσει συμπτώματα. Είναι μάλλον σίγουρο ότι όσο εξελίσσεται η επιδημία θα υπάρξει αύξηση του αριθμού των ιατρών και νοσηλευτών που θα μολυνθούν στην περιοχή της επιδημίας από τον ιό και θα επιστρέψουν στην Ευρώπη για να λάβουν την απαραίτητη ιατρική περίθαλψη. Στην περίπτωση αυτή, εξαιτίας των μέτρων που λαμβάνονται κατά τη μεταφορά του ασθενούς η πιθανότητα μετάδοσης του ιού είναι εξαιρετικά χαμηλή.

Τέλος, ακόμα και στις περιοχές όπου είναι σε έξαρση η επιδημία, η πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό είναι χαμηλή αν τηρηθούν οι βασικοί κανόνες προστασίας δηλαδή η αποφυγή επαφής με ασθενείς, τα νεκρά σώματα ασθενών που έχουν καταλήξει και επαφής με τα υγρά του σώματος ασθενών και νεκρών.

Η Ελλάδα από τις 14 Αυγούστου του 2014, σύμφωνα με το ECDC έχει εκδώσει ταξιδιωτική οδηγία για τους πολίτες που θέλουν να επισκεφτούν τις χώρες όπου η επιδημία βρίσκεται σε έξαρση.

Παραπομπές

1. Ιός Έμπολα (σελίδα wiki στα Ελληνικά)
2. Ebola Virus Disease (σελίδα wiki στα Αγγλικά)
3. WHO, Ebola Virus Disease
4. Filoviridae