Βιωσιμότητα χρέους. Αυτός ο άγνωστος.
Το πόσο ή όχι είναι βιώσιμο το χρέος μίας χώρας καθορίζεται κυρίως από το κόστος εξυπηρέτησης του. Δεν υπάρχει κράτος που αποπληρώνει το χρέος του. Απλά το εξυπηρετεί.
Φυσικά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες. Το πότε ωριμάζει το χρέος. Πχ μία χώρα που έχει ωριμάνσεις σε ένα συγκεκριμένο έτος θα πρέπει να βγει στις αγορές εκείνη την χρονιά και να ζητήσει πάρα πολλά λεφτά. Αυτό ασκεί πιέσεις. Αλλά συνήθως οι ωριμάνσεις είναι ομοιόμορφα διασκορπισμένες.
Ποιο είναι το κόστος εξυπηρέτησης όμως; Είναι οι τόκοι που πληρώνει στο έτος. Πόσο πληρώνεις σε τόκους; Απλό : Μέσο Επιτόκιο Χ Σύνολο Χρέους.
Μας ενδιαφέρει το απόλυτο ποσό; Όχι. Γιατί άλλες δυνατότητες έχει πχ η Ζιμπάμπουε άλλες η ΗΠΑ. Μας ενδιαφέρει το πόσο το ποσό των τόκων είναι ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Οπότε ο δείκτης είναι (Μέσο Επιτόκιο Χ Σύνολο Χρέους) / (Ποσό ΑΕΠ).
Για να δούμε δύο παραδείγματα. Ακραία μεν αλλά αποκαλυπτικά.
1. Η χώρα Α χρωστά το 240% του ΑΕΠ. Πληρώνει μέσο επιτόκιο 1%. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της είναι 1% * 240% = 2.4% του ΑΕΠ.
2. Η χώρα Β χρωστά μόλις το 60% του ΑΕΠ. Αλλά πληρώνει μέσο επιτόκιο 5%. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της είναι 5%*60%=3.0% του ΑΕΠ.
Όσο και αν φαίνεται παράξενο η χώρα Α ενώ χρωστά 4 φορές περισσότερο από τη χώρα Β σε ποσοστό του ΑΕΠ χρειάζεται μόλις το 2.4% του ΑΕΠ για να εξυπηρετήσει το χρέος της σε αντίθεση με τη χώρα Β που θέλει το 3.0% του δικού της ΑΕΠ.
Ας μιλήσουμε για την Ελλάδα.
Το χρέος της χώρας είναι στο 178% του ΑΕΠ. Το μέσο επιτόκιο είναι περίπου 1.9~2.0%. Και θα πέσει ακόμα χαμηλότερα τα επόμενα έτη αν μείνουμε στο € και στο πρόγραμμα. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι στο 3.471% του ΑΕΠ (1.95%*178%).
Το ποσοστό αυτό αποτελεί ένα πολύ κρίσιμο νούμερο. Είναι το ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος που θα έπρεπε να είχε η χώρα για να μην χρειαστεί να δανειστεί κεφάλαιο για να αποπληρώσει τους τόκους. Ως προς αυτό ούτε το 2014 καταφέραμε να πληρώσουμε όλους τους τόκους χωρίς να δανειστούμε. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και αυτό το ποσοστό το γνωρίζουν πολύ καλά οι ξένοι. Για αυτό όταν ακούν για 1~1.5% ως ποσοστό του ΑΕΠ πρωτογενή πλεονάσματα συνοδευόμενα από μη-μεταρρυθμίσεις αναφωνούν ένα μεγαλοπρεπές "No Deal".
Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο υπερήφανος Ελληνικός λαός αποφασίζει να διαγράψει το 60% του χρέους του. Και να βγει στις αγορές για να δανειστεί και πάλι. Και ας υποθέσουμε ότι οι αγορές κρίνουν ότι θα μας δανείσουν με ένα επιτόκιο της τάξης του 5%. Άλλο αν σήμερα θα μας δάνειζαν με το τριπλάσιο ποσοστό.
Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί σε:
(1-0.6)*178 = 71.2% του ΑΕΠ.
και το κόστος εξυπηρέτησης θα είναι:
71.2%*5%=3.56% του ΑΕΠ.
Δηλαδή μεγαλύτερο του 3.471% του ΑΕΠ.
Ας υποθέσουμε ότι οι αγορές θα μας δάνειζαν με ποσοστό στο 8~9%. Ένα πιο φυσιολογικό ποσοστό από το 15% που έχουμε σήμερα. Τότε το κόστος εξυπηρέτησης θα ήταν ~6% του ΑΕΠ. Πρακτικά διπλάσιο του σημερινού. Που θα σήμαινε ότι ο Έλληνας για κάθε 100 μονάδες χρήματος που θα παρήγαγε θα έπρεπε να δώσει στο εξωτερικό τις 6 από αυτές. Ενώ σήμερα δίνει μόλις τις 3.471.
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Φυσικά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες. Το πότε ωριμάζει το χρέος. Πχ μία χώρα που έχει ωριμάνσεις σε ένα συγκεκριμένο έτος θα πρέπει να βγει στις αγορές εκείνη την χρονιά και να ζητήσει πάρα πολλά λεφτά. Αυτό ασκεί πιέσεις. Αλλά συνήθως οι ωριμάνσεις είναι ομοιόμορφα διασκορπισμένες.
Ποιο είναι το κόστος εξυπηρέτησης όμως; Είναι οι τόκοι που πληρώνει στο έτος. Πόσο πληρώνεις σε τόκους; Απλό : Μέσο Επιτόκιο Χ Σύνολο Χρέους.
Μας ενδιαφέρει το απόλυτο ποσό; Όχι. Γιατί άλλες δυνατότητες έχει πχ η Ζιμπάμπουε άλλες η ΗΠΑ. Μας ενδιαφέρει το πόσο το ποσό των τόκων είναι ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Οπότε ο δείκτης είναι (Μέσο Επιτόκιο Χ Σύνολο Χρέους) / (Ποσό ΑΕΠ).
Για να δούμε δύο παραδείγματα. Ακραία μεν αλλά αποκαλυπτικά.
1. Η χώρα Α χρωστά το 240% του ΑΕΠ. Πληρώνει μέσο επιτόκιο 1%. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της είναι 1% * 240% = 2.4% του ΑΕΠ.
2. Η χώρα Β χρωστά μόλις το 60% του ΑΕΠ. Αλλά πληρώνει μέσο επιτόκιο 5%. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της είναι 5%*60%=3.0% του ΑΕΠ.
Όσο και αν φαίνεται παράξενο η χώρα Α ενώ χρωστά 4 φορές περισσότερο από τη χώρα Β σε ποσοστό του ΑΕΠ χρειάζεται μόλις το 2.4% του ΑΕΠ για να εξυπηρετήσει το χρέος της σε αντίθεση με τη χώρα Β που θέλει το 3.0% του δικού της ΑΕΠ.
Ας μιλήσουμε για την Ελλάδα.
Το χρέος της χώρας είναι στο 178% του ΑΕΠ. Το μέσο επιτόκιο είναι περίπου 1.9~2.0%. Και θα πέσει ακόμα χαμηλότερα τα επόμενα έτη αν μείνουμε στο € και στο πρόγραμμα. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι στο 3.471% του ΑΕΠ (1.95%*178%).
Το ποσοστό αυτό αποτελεί ένα πολύ κρίσιμο νούμερο. Είναι το ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος που θα έπρεπε να είχε η χώρα για να μην χρειαστεί να δανειστεί κεφάλαιο για να αποπληρώσει τους τόκους. Ως προς αυτό ούτε το 2014 καταφέραμε να πληρώσουμε όλους τους τόκους χωρίς να δανειστούμε. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και αυτό το ποσοστό το γνωρίζουν πολύ καλά οι ξένοι. Για αυτό όταν ακούν για 1~1.5% ως ποσοστό του ΑΕΠ πρωτογενή πλεονάσματα συνοδευόμενα από μη-μεταρρυθμίσεις αναφωνούν ένα μεγαλοπρεπές "No Deal".
Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο υπερήφανος Ελληνικός λαός αποφασίζει να διαγράψει το 60% του χρέους του. Και να βγει στις αγορές για να δανειστεί και πάλι. Και ας υποθέσουμε ότι οι αγορές κρίνουν ότι θα μας δανείσουν με ένα επιτόκιο της τάξης του 5%. Άλλο αν σήμερα θα μας δάνειζαν με το τριπλάσιο ποσοστό.
Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί σε:
(1-0.6)*178 = 71.2% του ΑΕΠ.
και το κόστος εξυπηρέτησης θα είναι:
71.2%*5%=3.56% του ΑΕΠ.
Δηλαδή μεγαλύτερο του 3.471% του ΑΕΠ.
Ας υποθέσουμε ότι οι αγορές θα μας δάνειζαν με ποσοστό στο 8~9%. Ένα πιο φυσιολογικό ποσοστό από το 15% που έχουμε σήμερα. Τότε το κόστος εξυπηρέτησης θα ήταν ~6% του ΑΕΠ. Πρακτικά διπλάσιο του σημερινού. Που θα σήμαινε ότι ο Έλληνας για κάθε 100 μονάδες χρήματος που θα παρήγαγε θα έπρεπε να δώσει στο εξωτερικό τις 6 από αυτές. Ενώ σήμερα δίνει μόλις τις 3.471.
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου